مثلث نوردهی در عکاسی چیست ؟ در این مقاله پایه و اساس عکاسی و  یادگیری این علم رو به شما آموزش میدیم. مثلث نوردهی در عکاسی یعنی ایجاد توازن بین سرعت شاتر ، ISO و دریچه‌ی دیافراگم . بنابراین اگر مفهوم و کاربرد این مثلث رو بلد باشید ، بقیه‌ی علم عکاسی به آسونی آب خوردن هست؛ اما چیزی که مهمه اینه که مثلث نوردهی در عکاسی کلید شروع کار هست.

فکرشو بکنید همین امروز یک دوربین حرفه‌ای جدید خریدید . وقتی این‌ همه دکمه و پیچ و مهره رو روی دوربینتون ببینید ممکنه گیج بشید یا حتی از عکاسی بترسید و به خودتون بگید : من هیچ وقت عکاسی رو یاد نمی‌گیرم . اما اگه به شما بگم که کل علم عکاسی فقط و فقط همین مثلث نوردهی هست و شما با یادگرفتن اون می‌تونید عکاسی رو اصولی و استاندارد یاد بگیرید ،حالا نظرتون چیه ؟

مفهوم مثلث نوردهی (exposure triangle)

در واقع مثلثی وجود نداره . این یک مثلث در ذهن ماست و تشکیل شده از مفاهیم : سرعت شاتر – ISO – دریچه‌ی دیافراگم . براتون کامل توضیح می‌دم اینا چی هستن و چجوری باید ازشون استفاده کنیم . تنها کاری که باید انجام بدین اینه که با توجه به عکسی که میخواید بگیرید ، بین این 3 فاکتور تعادل برقرار کنید . چون این سه فاکتور کاملا به هم وابسته هستن و با کم و زیاد کردن یکی ، دو تای دیگه هم باید تغییر کنن . وگرنه عکسمون خوب از آب در نمیاد .

سرعت شاتر (shutter speed)

با دوربین موبایل عکس گرفتید ؟ حتما موقع گرفتن عکس یک صدای شبیه‌سازی شده از شاتر ، از بلندگوی گوشی پخش می‌شه (همون صدای چیلیک). چیزی که بعضا برای ما آزار دهنده هست و مجبوریم از توی تنظیمات گوشی ، صداشو قطع کنیم . حالا ما داریم در مورد شاتر واقعی و مکانیکی صحبت می‌کیم . چیزی که به هیچ وجه نمی‌تونیم جلوی صداشو بگیریم . حالا شاتر چی هست ؟شاتر یه وسیله‌ایه که جلوی سنسور دوربین قرار داره و عامل کنترل کننده‌ی زمان تابیدن نور به سنسوره.

البته نیاری نیست بدونید شاتر چه شکلیه یا چجوری کار می‌کنه ؛ اما شاید از سر کنجکاوی دلتون بخواد بدونید . برای همین ، خیلی سریع و ساده براتون میگم که مکانیزم شاتر چجوریه . یک پرده‌ی کرکره‌ای رو تصور کنید که بالا پایین میره .

حالا همچین چیزی در ابعاد خیلی کوچیک‌تر جلوی سنسور دوربین شما قرار داره . وقتی عکس می‌گیرید این پرده برای لحظاتی کنار میده و نور به سنسور دوربین شما می‌رسه . حالا هر قدر این زمان طولانی تر و کندتر باشه ، نوردهی به سنسور بیشتر می‌شه و عکس شما روشن‌تر .

سرعت شاتر کمتر یعنی نوردهی طولانی‌تر به سنسور . و این یعنی عکس ما روشن‌تر می‌شه

بنابراین هر وقت در محیط تاریکی بودید یا به هر دلیلی دوست داشتید عکستون روشن‌تر باشه فقط کافیه سرعت شاتر رو کمتر کنید . واحد اندازه‌گیری سرعت شاتر “ثانیه” هست . اکثر دوربین ها از سرعت‌های بالایی مثل 8000\1ثانیه (یک هشت‌هزارم ثانیه) تاسرعت خیلی کمی مثل 30 ثانیه رو پشتیبانی می‌کنن.

البته می‌تونید با روش‌هایی این عدد رو بیشتر کنید . مثلا شاتر برای 2 ساعت باز بمونه. فیلم پایین رو نگاه کنید . عملکرد شاتر دوربین کنون 5D mark II در رو به صورت اسلوموشن نشون می‌ده .

پس احتمالا با خودتون فکر میکنید هر وقت که خواستم عکسم روشن‎تر بشه ، سرعت شاتر رو کند تر میکنم . درسته ؟

تا حدودی حرفتون درسته ، اما دو تا اشکال وجود داره . اول اینکه پایین آوردن سرعت شاتر باعث میشه که بر اثر لرزش دوربین توی دستتون ، عکس تار بشه . مگر اینکه از سه‌پایه استفاده کنید یا لنزتون لرزشگیر داشته باشه . اشکال دوم اینه که دو تا فاکتور دیگه هم داریم که روی میزان نوردهی (روشنایی) عکس تاثیر میذارن : دیافراگم و ISO .

حساسیت سنسور دوربین (ISO)

اولین سوالی که براتون پیش میاد اینه که ISO اصلا یعنی چی و مخفف چه عبارتی هست ؟ ISO (بخونید آیزو) مخفف : International Organization for Standardization یا سازمان بین‌المللی استاندارد سازی هست . حتما تعجب کردید که چه ربطی یه عکاسی داره ؟! حق دارید.

خود ما هم دلیلشو نمی‌دونیم ! و حتی اینکه مخفف این عبارت می‌شه IOS نه ISO ! خب من براتون از ویکی‌پدیا لینک گذاشتم . اونجا کامل توضیح داده . اما در هر صورت آیزو در دنیای عکاسی یعنی میزان حساسیت سنسور دوربین به نور. و هر چقدر این حساسیت بیشتر باشه عکس‌های روشن‌تری داریم .

هر قدر میزان ISO بیشتر باشه یعنی حساسیت سنسور دوربین به نور بیشتره . و این یعنی عکس روشن‌تری داریم

بر خلاف سرعت شاتر که که با واحد ثانیه اندازه گیری می‌شد ، برای آیزو واحدی نداریم و فقط اون رو با عدد نشون می‌دیم . برای اکثر دوربین‌ها آیزو از عدد 100 شروع می‌شه و تا حدود 12000 ادامه داره . البته در حالت اکستند (extend) میشه این عدد رو بالاتر هم برد.

چیزی که بعضی دوربین‌ها دارن و باعث می‌شه حداکثر آیزوی سنسور افزایش پیدا کنه ؛ اما به قیمت سیاه و سفید شدن عکس  (به تنظیمات دوربینتون مراجعه کنید) . برای دوربین‌های پیشرفته تر این بازه خیلی بیشتر هم میشه . به طوری که از عدد 50 شروع می‌شه و تا حدود 3000000 هم بالا میره .

شاید با خودتون فکر کنید که خب ! هر جا محیط تاریک بود آیزو رو تا انتها بالا می‌برم و راحت عکس می‌گیرم . اما باید بدونید بالا بردن آیزو باعث می‌شه عکس ما دارای نویز بشه . اصطلاحا بهش گرِین (grain) هم گفته می‌شه . بنابراین درسته که با بالابردن آیزو عکس روشن‌تری داریم اما به قیمت قربانی کردن کیفیت عکس .

معمولا توصیه می‌کنن در دوربین‌های DSLR ، آیزو رو بالاتر از 6000 نبریم .

بعد از سرعت شاتر ، آیزو دومین فاکتوری بود که روی میزان نوردهی عکس تاثیر میذاره . حالا میریم سراغ سومین فاکتور ، یعنی دیافراگم

دریچه‌ی دیافراگم (Aperture)

سومین ضلع از مثلث نوردهی در عکاسی دریچه‌ی دیافراگم لنز دوربین هست . بر خلاف دو فاکتور قبلی که روی دوربین بودند ، این فاکتور از خصیصه های لنز هست . حالا سوال اینه که دیافراگم لنز چیه ؟

وقتی نور از درون لنز دوربین عبور میکنه ، یک دریچه‌ی دایره‌ای شکل وجود داره که قابلیت عوض کردن اندازه‌ی قطر خودش رو داره . این دریچه همون دیافراگم لنز هست . کاملا واضحه که هر چی این دریچه بازتر باشه و بالطبع قطرش بیشتر باشه نور بیشتری از لنز عبور می‌کنه و عکس روشن تر می‌شه .

هر چی دریچه‌ی دیافراگم بازتر باشه ، نور بیشتری وارد دوربین می‌شه . پس عکس روشن‌تری خواهیم داشت.

میزان باز شدن این دریچه رو با حرف f نشون میدن . حالا اینکه چرا از این حرف استفاده می‌‌شه و معنی اون چیه رو در یک مقاله‌ی جداگونه کاملا توضیح می‌دم . اما نکته‌ی مهم اینه که هر چی عدد کنار f کوچکتر باشه ، دیافراگم بازتر هست و نور بیشتری رو از خودش عبور می‌ده.

لنز‌های مختلف توی میزان حداکثر باز شدن دیافراگم با هم تفاوت دارن . به طوری که قیمت لنزهایی که دیافراگمشون قابلیت باز شدن بیشتری داشته باشند گرون تر هست .

موازنه بین این 3 فاکتور ( مثلث نوردهی در عکاسی )

با هم بررسی کردیم که هر کدوم از این 3 فاکتور چه تاثیری روی میران نوردهی عکس میذارن . اگه بخوایم خیلی سریع با هم مرور کنیم:

• هر چی سرعت شاتر کمتر باشه نوردهی بیشتره
• هر چی آیزو بیشتر باشه نوردهی بیشتره
• هر چی دیافراگم بازتر باشه نوردی بیشتره

از طرفی هم بررسی کردیم که زیاد و کم شدن هر کدوم از این 3 عامل چه تاثیرات جانبی روی عکس میذاره . بنابرین به عنوان جمع بندی باید بگم که اوج هنر یک عکاس ایجاد توازن و تعادل بین این سه فاکتور هست . رسیدن به تسلط توی این کار فقط و فقط یه رمز داره : تکرار

پس همین الان دوربینتون رو بردارید و عکس بگیرد . بعدش عکس بگیرید و بعدش باز هم عکس بگیرید . به خطاهاتون افتخار کنید ؛ چون هزینه‌ای هست که برای حرفه‌ای شدن می‌پردازید.

به خطاهای خودتون افتخار کنید ؛ چون هزینه‌ای است که برای حرفه‌ای شدن می‌پردازید.

همیشه تاکید کردم که عکاسی رو باید عملی یاد گرفت . لذا برای اینکه مطالب بالا رو به صورت عملی ببینید فقط کافیه این فیلم رو مشاهده کنید . این فیلم از آموزش‌های تونی نورثروپ هست . و دقیقا به بررسی عملی تاثیر فاکتورهای سه‌گانه‌ی مثلث نوردهی در عکس می‌پردازه.