در دنیای عکاسی دیجیتال، وایت بالانس (White Balance) یا تراز سفیدی یکی از مفاهیم اساسی است که درک صحیح آن برای دستیابی به رنگ‌های دقیق و طبیعی در تصاویر ضروری است. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در محیط‌های داخلی، سوژه‌ها زرد رنگ به نظر برسند یا نور فلاش دوربین باعث شود رنگ‌ها آبی به نظر برسند. این پدیده به دلیل عدم تنظیم صحیح وایت بالانس رخ می‌دهد. در این مقاله، به بررسی جامع وایت بالانس، مفهوم دمای رنگ، کاربردها، اهمیت و نحوه تنظیم آن در دوربین و نرم‌افزارهای ویرایش عکس می‌پردازیم.

دمای رنگ چیست؟

قبل از اینکه به مفهوم وایت بالانس بپردازیم، لازم است با مفهوم دمای رنگ (Color Temperature) آشنا شویم. دمای رنگ، یک ویژگی فیزیکی نور است که بر حسب کلوین (K) اندازه‌گیری می‌شود. نورهای مختلف، حتی اگر به نظر سفید بیایند، در واقع دارای رنگ‌های متفاوتی هستند. به عنوان مثال، نور خورشید در ظهر به عنوان دمای رنگ “نرمال” در نظر گرفته می‌شود و دمای رنگ آن بین 5200 تا 6000 کلوین است. در مقابل، نور لامپ‌های رشته‌ای (Incandescent) گرم‌تر و متمایل به نارنجی است و دمای رنگ آن حدود 3000 کلوین است. نور سایه (Shade) سردتر و متمایل به آبی است و دمای رنگ آن حدود 8000 کلوین است.

دمای رنگ منابع نوری مختلف

در اینجا جدولی از دمای رنگ منابع نوری مختلف آورده شده است:

دمای رنگ در شرایط نوری مختلف

علاوه بر منابع نوری مختلف، شرایط نوری مختلف نیز می‌توانند دمای رنگ متفاوتی ایجاد کنند. به عنوان مثال، نور خورشید در یک روز آفتابی با نور خورشید در یک روز ابری متفاوت است. در روزهای ابری، نور خورشید سردتر و متمایل به آبی است.

وایت بالانس چیست؟

وایت بالانس (White Balance) یا تراز سفیدی، فرآیندی است که در عکاسی دیجیتال برای تنظیم رنگ‌ها به منظور ایجاد تصاویری با رنگ‌های طبیعی‌تر انجام می‌شود. همانطور که گفته شد، مغز انسان به طور خودکار دمای رنگ‌های مختلف را جبران می‌کند و به همین دلیل، ما رنگ‌ها را به صورت طبیعی می‌بینیم. اما دوربین‌های دیجیتال این قابلیت را ندارند و اگر وایت بالانس به درستی تنظیم نشود، تصاویر ممکن است دارای رنگ‌های غیرطبیعی و ناخواسته باشند.

به زبان ساده، وایت بالانس به معنای تنظیم رنگ‌ها در تصویر است تا رنگ سفید به درستی سفید به نظر برسد. این کار با افزودن رنگ مخالف به تصویر انجام می‌شود تا دمای رنگ به حالت خنثی برگردد. به عنوان مثال، اگر تصویر متمایل به زرد باشد، وایت بالانس با افزودن رنگ آبی، رنگ‌ها را به حالت طبیعی برمی‌گرداند.

وایت بالانس در دوربین

اکثر دوربین‌های دیجیتال دارای تنظیمات دستی و خودکار وایت بالانس هستند. تنظیمات معمول شامل “آفتابی”، “سایه”، “لامپ رشته‌ای” و “فلورسنت” است. برخی از دوربین‌ها همچنین امکان تنظیم دستی دمای رنگ بر حسب کلوین را نیز فراهم می‌کنند.

تنظیمات وایت بالانس در دوربین

• Auto (A): در این حالت، دوربین به طور خودکار دمای رنگ را بر اساس نور محیط تشخیص می‌دهد و وایت بالانس را تنظیم می‌کند. این حالت برای اکثر شرایط نوری مناسب است.
• Incandescent (لامپ رشته‌ای): این حالت برای عکاسی در محیط‌هایی با نور لامپ‌های رشته‌ای مناسب است.
• Fluorescent (فلورسنت): این حالت برای عکاسی در محیط‌هایی با نور لامپ‌های فلورسنت مناسب است.
• Direct Sunlight (آفتابی): این حالت برای عکاسی در فضای باز با نور مستقیم خورشید مناسب است.
• Cloudy (ابری): این حالت برای عکاسی در روزهای ابری یا در سایه مناسب است.
• Shade (سایه): این حالت برای عکاسی در سایه مناسب است و رنگ‌ها را گرم‌تر می‌کند.
• Flash (فلاش): این حالت برای عکاسی با فلاش دوربین مناسب است.
• Choose Color Temperature (K): در این حالت، می‌توانید دمای رنگ را به صورت دستی بر حسب کلوین تنظیم کنید.
• Preset (PRE): این حالت برای تنظیم وایت بالانس با استفاده از کارت وایت بالانس (White Balance Card) مناسب است.

تغییر وایت بالانس در دوربین در مقابل نرم‌افزار

یکی از مزایای عکاسی دیجیتال این است که دیگر نیازی به استفاده از کارت‌های وایت بالانس و فیلترهای حذف رنگ نیست. اگر با فرمت RAW عکاسی می‌کنید، می‌توانید به راحتی وایت بالانس را در نرم‌افزارهای ویرایش عکس تغییر دهید. این به این دلیل است که فایل‌های RAW حاوی هیچ رنگی نیستند و رنگ‌ها در فرآیند تبدیل RAW اضافه می‌شوند. این بدان معناست که تا زمانی که با فرمت RAW عکاسی می‌کنید، می‌توانید تنظیمات وایت بالانس را نادیده بگیرید.

اما اگر با فرمت JPEG عکاسی می‌کنید، باید وایت بالانس را در دوربین تنظیم کنید، زیرا تغییر وایت بالانس در نرم‌افزار می‌تواند به کیفیت تصویر آسیب برساند. در اکثر موارد، دوربین شما به خوبی می‌تواند دمای رنگ را تشخیص دهد، اما در برخی شرایط نوری خاص، ممکن است دوربین دچار اشتباه شود و رنگ‌های نامناسبی را ثبت کند. در این شرایط، باید به صورت دستی وایت بالانس را در دوربین تنظیم کنید.

نحوه تغییر وایت بالانس در دوربین

تغییر وایت بالانس در اکثر دوربین‌ها بسیار آسان است. در اکثر دوربین‌های DSLR و بدون آینه، دکمه‌ای وجود دارد که به شما امکان می‌دهد به سرعت بین تنظیمات مختلف وایت بالانس جابجا شوید. در دوربین‌های نیکون، معمولاً دکمه “WB” را پیدا خواهید کرد. با نگه داشتن این دکمه و چرخاندن دکمه پشتی، می‌توانید بین تنظیمات مختلف وایت بالانس جابجا شوید. اگر دکمه وایت بالانس ندارید، می‌توانید این تنظیمات را در منوی “Shooting” دوربین خود پیدا کنید.

تنظیمات پیش‌فرض وایت بالانس دوربین

اکثر دوربین‌های دیجیتال دارای تنظیمات پیش‌فرض وایت بالانس هستند که توسط سازنده تنظیم شده‌اند. این تنظیمات بر اساس دمای رنگ خاصی تنظیم شده‌اند و بسته به سازنده و مدل دوربین متفاوت هستند. در اینجا لیستی از تنظیمات پیش‌فرض رایج برای دوربین‌های نیکون DSLR و بدون آینه آورده شده است:

• Auto (A): تنظیم پیش‌فرض وایت بالانس که دوربین به طور خودکار بر اساس نور محیط و استفاده از فلاش، وایت بالانس را تنظیم می‌کند.
• Incandescent (لامپ رشته‌ای): برای استفاده در نور لامپ‌های رشته‌ای.
• Fluorescent (فلورسنت): برای استفاده در نور لامپ‌های فلورسنت.
• Direct Sunlight (آفتابی): برای استفاده در فضای باز با نور مستقیم خورشید.
• Cloudy (ابری): برای استفاده در روزهای ابری یا در سایه.
• Shade (سایه): برای استفاده در سایه و گرم‌تر کردن رنگ‌ها.
• Choose Color Temperature (K): برای تنظیم دستی دمای رنگ بر حسب کلوین.
• Preset (PRE): برای تنظیم وایت بالانس با استفاده از کارت وایت بالانس.

بهترین راه برای دستیابی به وایت بالانس صحیح، استفاده از تنظیم “Preset (PRE)” است، اما برای این کار به یک کارت وایت بالانس (که به عنوان “کارت خاکستری” یا “کارت خاکستری 18%” نیز شناخته می‌شود) نیاز دارید. دوربین شما باید بتواند این کارت را بخواند. در منوی وایت بالانس دوربین خود، باید گزینه‌ای با عنوان “Preset” (در نیکون) یا “Custom White Balance” (در کانن) را پیدا کنید.

فرآیند کار به این صورت است که کارت وایت بالانس را در مقابل لنز دوربین قرار می‌دهید تا دوربین دمای رنگ نور منعکس شده از کارت را بخواند. برخی از دوربین‌ها ممکن است از شما بخواهند ابتدا یک عکس از کارت وایت بالانس بگیرید و سپس رنگ‌ها را از آن بخوانید تا وایت بالانس صحیح را تعیین کنند.

به خاطر داشته باشید که این یک تنظیم دائمی نیست و هر بار که شرایط نوری تغییر می‌کند، باید این فرآیند را دوباره انجام دهید.

تغییر وایت بالانس در نرم‌افزارهای ویرایش عکس

اگر نمی‌خواهید نگران تغییر وایت بالانس در دوربین خود باشید، تا زمانی که با فرمت RAW عکاسی می‌کنید، می‌توانید همیشه وایت بالانس تصاویر خود را با نرم‌افزارهای ویرایش عکس مانند Adobe Photoshop یا Lightroom تنظیم کنید. این کار گاهی اوقات به عنوان “تصحیح رنگ” نیز شناخته می‌شود. در نرم‌افزار خود، احتمالاً پنلی را مشاهده خواهید کرد که شبیه به این است:

درست مانند تنظیم وایت بالانس در دوربین، می‌توانید به صورت دستی وایت بالانس را با تنظیم مقدار دما یا با استفاده از ابزار قطره‌چکان در سمت چپ و کلیک کردن روی یک قسمت خنثی یا سفید از تصویر تنظیم کنید. همچنین می‌توانید یک وایت بالانس از پیش تعیین شده را انتخاب کنید.

در اینجا یک تصویر یکسان از بالا آورده شده است، هم به صورت مستقیم از دوربین و هم با وایت بالانس تنظیم شده در لایت روم. آن را با تصویری که تنظیم وایت بالانس در دوربین انجام شده است مقایسه کنید:

به یاد داشته باشید، این فقط در صورتی امکان پذیر است که با فرمت RAW عکاسی کنید. اگر با فرمت JPEG عکاسی می‌کنید، می‌توانید تنظیمات جزئی وایت بالانس را روی تصاویر خود انجام دهید، اما نمی‌توانید اصلاحات اساسی انجام دهید.

برخی از افراد ممکن است یک تصویر غروب خورشید را به شکل گرم دوست داشته باشند (شخصاً من زیاد اذیت نمی‌شوم)، اما فکر میکنم برای اینکه واقعاً رنگ‌های صورتی و آبی را در آسمان نشان دهم، باید کمی خنک شود.

رابطه بین دمای رنگ و وایت بالانس

اکنون که تفاوت بین دمای رنگ و وایت بالانس را می‌دانید، باید بتوانید رابطه بین آنها را ببینید. آنها متضاد هستند! متأسفانه، از آنجایی که عکاسان عمدتاً با وایت بالانس کار می‌کنند، گاهی اوقات هنگام اشاره به مقادیر دمای رنگ دچار سردرگمی می‌شویم.

شخصاً، من تقریباً همیشه با یک کلوین ثابت در حدود 5500 کلوین عکاسی می‌کنم. وقتی از فضاهای داخلی که با لامپ‌های رشته‌ای روشن شده‌اند عکاسی می‌کنم، تصاویرم همگی نارنجی به نظر می‌رسند. از آنجایی که من با فرمت RAW عکاسی می‌کنم، مشکلی نیست! در لایت روم، من فقط با تغییر وایت بالانس به حدود 3000 کلوین، آنها را “خنک می‌کنم”. برای سایه، من با تغییر وایت بالانس به حدود 6500 کلوین، تصاویر سایه دار خود را “گرم می‌کنم”. در ذهن من، مقادیر کلوین بالاتر شروع به برابری با نور گرم و مقادیر کلوین پایین‌تر شروع به برابری با نور سرد می‌کنند.

اما به یاد داشته باشید، من در حال متعادل کردن دمای رنگ هستم! کاری که من در واقع انجام می‌دهم این است که دمای رنگ مخالف را به تصویرم اضافه می‌کنم. من آنقدر به فکر 3000 کلوین به عنوان سرد هستم که وقتی می‌بینم دمای رنگ یک لامپ رشته‌ای 3000 کلوین ذکر شده است، یک دقیقه طول می‌کشد تا به یاد بیاورم که 3000 کلوینی که من به عنوان دمای رنگ سرد به آن فکر می‌کنم، در واقع یک وایت بالانس سرد است.

بنابراین اکنون برای نتیجه گیری بزرگی که می‌توانید از همه اینها بگیرید. اگر وایت بالانس خود را روی دمای رنگ صحنه‌ای که از آن عکاسی می‌کنید تنظیم کنید، باید عالی به نظر برسد! اگر از لامپ‌هایی عکاسی می‌کنید که دمای رنگ 3000 کلوین دارند و وایت بالانس دوربین خود را روی 3000 کلوین تنظیم می‌کنید، نور باید سفید به نظر برسد! حالا قسمت بد ماجرا اینجاست. واقعاً هیچ راهی برای اندازه‌گیری دمای رنگ وجود ندارد، بنابراین شما مجبورید در پس پردازش تخمین بزنید یا تنظیم کنید.

استفاده از وایت بالانس خودکار

اگر ترجیح می‌دهید با فرمت JPEG عکاسی کنید یا فقط نمی‌خواهید نگران تصحیح رنگ پس از گرفتن عکس باشید، اکثر (اگر نگوییم همه) دوربین‌ها و نرم‌افزارهای ادیت عکس با گزینه استفاده از وایت بالانس خودکار یا AWB ارائه می‌شوند. با AWB، دوربین شما صحنه‌ای را که از آن عکاسی می‌کنید ارزیابی می‌کند و تصمیم می‌گیرد که از بهترین وایت بالانس استفاده کند. معمولاً به یک رنگ خنثی در صحنه شما مانند سفید یا خاکستری برای تعیین وایت بالانس صحیح اشاره می‌کند. بسته به دوربین و صحنه‌ای که از آن عکاسی می‌کنید، نتایج شما از عالی تا نزدیک به هیچ متغیر خواهد بود.

استفاده از وایت بالانس خودکار در دوربین

هنگام استفاده از وایت بالانس خودکار در دوربین، نتایج شما بسته به شرایط نوری که در آن عکاسی می‌کنید متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در نور روز عکاسی می‌کنید، وایت بالانس عکس‌های شما معمولاً درست به نظر می‌رسد. متأسفانه، نورپردازی ترکیبی واقعاً می‌تواند مشکلات AWB ایجاد کند، بنابراین ممکن است در نهایت نیاز به تنظیم وایت بالانس در نرم‌افزار پس پردازش داشته باشید.

دوربین‌های مختلف قابلیت‌های مختلف وایت بالانس خودکار دارند. مانند هر فناوری دیگری، به نظر می‌رسد دوربین‌های جدیدتر دقیق‌تر از دوربین‌های قدیمی‌تر هستند. شما همچنین معمولاً قابلیت‌های پیشرفته‌تری در دوربین‌های گران قیمت‌تر خواهید داشت. این بدان معنا نیست که سیستم‌های AWB در دوربین‌های سطح پایه خوب نیستند. به عنوان مثال، آیفون با AWB کار خوبی انجام می‌دهد، اما احتمالاً نیکون DSLR کار بهتری در درست کردن آن به طور مداوم انجام می‌دهد.

استفاده از وایت بالانس خودکار در نرم‌افزارهای پس پردازش

اکثر، اگر نگوییم همه، نرم‌افزارهای پس پردازش مانند لایت روم و کپچر وان با گزینه وایت بالانس خودکار ارائه می‌شوند. در تجربه من، این هرگز به اندازه عکاسی با AWB در دوربین دقیق نیست، اما اگر سعی می‌کنید وایت بالانس را در تصویر خود تنظیم کنید و به نظر نمی‌رسد که آن را درست انجام دهید، می‌تواند به عنوان یک نقطه شروع خوب عمل کند.

رنگ مایه (Tint)

علاوه بر دمای رنگ، نور می‌تواند رنگ مایه (Tint) نیز داشته باشد. در حالی که دمای رنگ در طیف نارنجی/آبی قرار دارد، رنگ مایه در طیف سبز/سرخابی قرار دارد. تنظیمات اصلی رنگ مایه معمولاً هنگام تصحیح رنگ تصاویر گرفته شده در نور روز ضروری نیست. اگر تمایل دارید از سوژه‌هایی عکاسی کنید که توسط منابع نور مصنوعی مانند لامپ‌های رشته‌ای، فلورسنت، LED یا بخار جیوه روشن می‌شوند، متوجه خواهید شد که رنگ مایه را بسیار بیشتر از نور طبیعی تنظیم می‌کنید.

می‌توانید ببینید که تصویر اول دارای رنگ مایه سبز بسیار قوی است. با تغییر رنگ مایه (افزودن سرخابی) اما دست نخورده گذاشتن دمای رنگ، وایت بالانس تصحیح شده است. تینت عکس برای جبران رنگی که از اشیاء مجاور روی سوژه شما منعکس می‌شود، مانند این تصویر، در نظر گرفته نشده است:

درست مانند نور منعکس شده که یک رنگ مایه را گرفته است، نورهای رنگی یا ژل شده روی سوژه شما نیز به راحتی با تنظیم رنگ مایه تصویر شما تصحیح نمی‌شوند. به عنوان مثال، این تصویر از یک عروسی شب سال نو همه چیزهایی را دارد که شما در یک تصویر گرفته شده در نیمه شب می‌خواهید: استریمرها، جشن گرفتن، چهره‌های سبز شاد روی عروس و داماد.

سازگاری بین برندها و مدل‌های دوربین

انگار که درست کردن وایت بالانس بین تمام تصاویر شما به اندازه کافی دشوار نبود، استفاده از دوربین‌های مختلف هنگام عکاسی از یک صحنه، بعد جدیدی از پیچیدگی را معرفی می‌کند. این چیزی است که عکاسان عروسی به خوبی می‌دانند، زیرا آنها معمولاً با عکاس دیگری کار می‌کنند که به ندرت از همان برند و مدل دوربین استفاده می‌کند، اما این چیزی است که هر عکاسی که با بیش از یک دوربین کار می‌کند با آن مواجه خواهد شد.

به این مجموعه‌های تصاویر نگاهی بیندازید که دقیقاً در یک نور اما با دوربین‌های مختلف گرفته شده‌اند:

در زیر هر تصویر، می‌توانید ببینید که وایت بالانس و رنگ مایه من در لایت روم روی چه چیزی تنظیم شده است. توجه داشته باشید که اگرچه یکسان هستند، اما تصاویر کاملاً متفاوت به نظر می‌رسند! این به شما می‌گوید که مدل‌های مختلف دوربین، حتی اگر از یک سازنده باشند، بر ظاهر نهایی تصویر تأثیر می‌گذارند. دلیل این امر در نرم‌افزار مورد استفاده برای پردازش RAW نهفته است. اگر از دوربین‌های مختلف استفاده می‌کنید، این برای شما چه معنایی دارد؟ این بدان معناست که اگر می‌خواهید تنظیمات وایت بالانس را از یک تصویر کپی کرده و روی تصویر دیگری که با یک برند یا مدل دوربین متفاوت گرفته شده است، قرار دهید، ممکن است تصاویر نهایی شما یکسان به نظر نرسند.

کاربردهای خلاقانه وایت بالانس

به خاطر داشته باشید که ما به عنوان عکاس، تصمیم می‌گیریم که چه رنگ‌هایی طبیعی‌تر یا جذاب‌تر به نظر برسند. این بدان معناست که گاهی اوقات، ممکن است بخواهید “مجوز هنری” خود را تمرین کنید تا به یک تصویر ظاهری و حسی کاملاً متفاوت بدهید. به عنوان مثال، به دو تصویر زیر نگاهی بیندازید:

تصویر سمت چپ همانطور است که از دوربین من خارج شده است و تصویر سمت راست همانطور است که پس از تغییر WB به “Tungsten” در لایت روم به نظر می‌رسد. تصویر سمت چپ برای من کمی کسل کننده به نظر می‌رسد، در حالی که تصویر سمت راست کنتراست رنگ زیادی دارد. من رنگ آبی را در آب و این واقعیت را دوست دارم که کوه‌ها برجسته هستند، که به تصویر ظاهری کاملاً متفاوت می‌دهد.

جمع‌بندی

تا زمانی که با فرمت RAW عکاسی می‌کنید، دانستن دمای رنگ منابع نوری مختلف چندان مهم نیست. درک ساده مفهوم اساسی دمای رنگ باید برای اکثر عکاسان کافی باشد. آنچه مهم است، دانستن نحوه و زمان تنظیم وایت بالانس است، چه در دوربین قبل از گرفتن آن و چه در نرم‌افزار پس پردازش بعد از آن.

هنگامی که در تنظیم وایت بالانس تصاویر خود راحت شدید، می‌توانید شروع به استفاده خلاقانه از وایت بالانس در تصاویر خود کنید، یا آنها را گرم کنید یا آنها را خنک کنید تا حس کل صحنه را تغییر دهید.

امیدوارم این مقاله جامع به شما در درک بهتر مفهوم وایت بالانس و نحوه استفاده از آن در عکاسی کمک کرده باشد. اگر سوالی دارید، در بخش نظرات مطرح کنید.

سؤالات متداول (FAQ)

در این بخش به برخی از سوالات متداول در مورد وایت بالانس پاسخ داده می‌شود: