درد آوره! تصور کن جلسه شوتینگ عکاسی رو برگزار کردی؛ کلی عکس گرفتی و ظاهرا همه چیز توی مانیتور خود دوربین خوب بوده. اما وقتی که بعدا عکس های رو توی مانیتور بزرگتر نگاه میکنی یه چیزی به شدت آزارت میده: عکس های تو شارپ نیست! توی این مقاله در مورد دلایل متداولی که باعث میشه عکس ها ما شارپ و شفاف نباشه صحبت میکنیم.

1- اشتباه در فوکوس

یکی از عمده دلایلی که باعث میشه عکس ها ما شارپنس مناسبی نداشته باشن اینه که توی محل فوکوس اشتباه کردیم. حالا یا این اشتباه از طرف ما بوده که به دوربین درست حالی نکردیم که کجا باید فوکوس کنه؛ و یا اینکه بالاخره خود دوربین اشتباه کرده.

البته در هر صورت اشتباه از ماست. چون که به عنوان یک عکاس باید نقاط قوت و ضعف دوربین خودمون رو بشناسیم. من باید بدونم که مثلا سیستم فوکوس دوربین من خیلی دقیق و سریع عمل نمیکنه و برای جبران مشکل اون، از خلاقیت خودم مایه بگذارم.

خود من همین مشکل رو با اولین دوربین خودم داشتم. یک کراپ فریم نیکون که سیستم فوکوسش به صورت کاملا خجسته (!) عمل میکرد و همیشه من رو توی فوکوس کردن آزار میداد.

زمانی که چند باد متوجه شدم به خاطر فوکوس اشتباه این دوربین هست که مشکل شارپنس تصویر بر روی سوژه ها خودم رو دارم، تصمیم گرفتم که همیشه با سیستم فوکوس تک نقطه ای دوربین کار کنم. به این صورت که خودم تصمیم میگرفتم که دوربین دقیقا روی کجا فوکوس کنه و هیچ اختیاری به دوربین نمیدادم. مشکل حل شد!

2- سرعت شاتر پایین

ماجرای سرعت شاتر پایین دو تا مشکل رو در زیر مجموعه خودش دار:

1. موشن بلر سوژه های داخل تصویر
2. لرزش دست و تار شدن کل تصویر

مشکل موشن بلر (موشن بلور)

وقتی که سرعت شاتر ما پایین باشه؛ مثلا 1/2 ثانیه، این باعث میشه هر چیزی که موقع نوردهی و ثبت عکس توی کادر تصویر حرکت کنه، لرزشش توی عکس نهایی ثبت بشه؛ و از اونجایی که کل نتیجه کار رو قرار در یک فریم عکس ببینیم، اون حرکت به صورت موشن بلر خودش رو نشون میده.

اگر خاطرت باشه توی دوره عکاسی مقدماتی از صفر مثالی که در مورد فرفره ها زدم دقیقا در مورد همین موشن بلر بود.

حالا دقیقا باید چکار کنیم که بابت موشن بلر تصویر ما از نظر شارپنس مشکل نداشته باشه؟ راه حل خیلی ساده هست: سرعت شاتر و کلا اجزای مثلث نوردهی رو طوری تنظیم کنیم که بهترین خروجی ممکن رو برای اون عکسی که قراره بگیریم بهمون بده.

لرزش دست

مورد بعدی لرزش دست هنگام عکاسی هست. اگر از سه پایه استفاده نمیکنیم و همزمان سرعت شاتر دوربین رو روی عدد های پایین و آهسته گذاشتیم باید خودمون رو آماده کنیم برای اینکه بر اثر لرزش دست، شارپنس عکس ما خراب بشه.

راه حل خیلی ساده ای هم داره. یا باید از سه پایه استفاده کنیم که بتونیم از سرعت شاترهای پایین استفاده کنیم و یا اگر به هر دلیلی نمیتونیم سه پایه علم کنیم، باید یا دیافراگم رو بازتر کنیم و یا عدد ISO رو بالاتر ببریم.

بله منم میدونم که با بالا بردن عدد ISO توی عکس نویز خواهیم داشت؛ اما فراموش نکنیم که نویز عکس رو میشه با ابزارهای دی-نویزر از بین برد؛ اما لرزش عکس رو نه. پس اولویت ما این هست که عکس بدون لرزش بگیریم.

3- استفاده از دیافراگم نامناسب

میدونستی که یک لنز، لزوما توی تمام دیافراگم ها، شارپنس مشابهی رو بهت نمیده؟ یعنی اینطور بگم که طبق تجربه و البته علم؛ اگر دیافراگم لنز خیلی باز باشه و یا خیلی بسته باشه، عکس خیلی شارپی رو نخواهیم داشت.

من این موضوع رو تحت عنوان Sweet Spot توی دوره از صفر کامل توضیح دادم. اونجا هم این رو گفتم که شارپ ترین دیافراگم هر لنز رو توی آزمایشگاه به صورت تجربی به دست میارن و شما میتونید اون رو گوگل کنید.

اما به صورت تجربی و عمومی، معمولا اگر 2 تا 3 استاپ، دیافراگم لنز رو از باز ترین حالت خودش ببندیم، میتونیم شارپ ترین عکس های اون لنز رو بگیریم.

البته یادمون نره که این اختلاف شارپنس توی دیافراگم های مختلف خیلی ناچیز هست و اگر مثلا نیاز ما اینه عکسی بگیریم که بک گراند خیلی تاری داشه باشه، باید الزاما با بازترین دیافراگم اون لنز عکاسی کنیم و این ماجرای های Sweet Spot دیگه اصلا اهمیتی نداره.

یا مثلا توی فیلمبرداری سینمایی هم چون قرار نیست تصویر خیلی شارپ باشه؛ الکی نباید خودمون رو اذیت کنیم که شارپ ترین حالت ممکن رو از دل صحنه در بیاریم.

4- شارپ نبودن خود لنز

لنزها توی کیفیت ساخت اپتیک، با هم تفاوت های خیلی زیادی دارن. لنزهای گرون قیمت تر شیشه ها و عدسی های بهتری نسبت به لنزهای ارزون قیمت دارن. پس اگر تمام نکات بالا رو رعایت کردیم و باز هم عکس ما به اندازه کافی شارپ نبود شاید موضوع به خاطر خود لنز هست.

ما چیزی داریم تحت عنوان مگاپیکسل لنز! بله میدونم رزولوشن مربوط به سنسور دوربین هست اما این یک اصطلاحی هست از اینکه اون لنزی که داریم استفاده میکنیم توانایی ساپورت کردن چند مگاپیکسل از رزولوشن سنسورها رو داره.

بذار ساده تر کنم. فرض کن یک سنسور 60 مگاپیکسلی داری. حالا میای و یک لنز ارزون قیمت بهش میبندی. سوال من اینه که آیا تصویری که این لنز از خودش عبور میده اینقدر شارپ هست که از تمام کیفیت سنسور بتونیم استفاده کنیم؟

قطعا نه! سنسورهای بهتر، لنزهای شارپ تری رو هم میطلبن. پس شاید الان منو درک کنی که چند ساله هزاران بار توی سایت و ویدیو ها و شبکه های اجتماعی خودم گفتم که لنز از خود دوربین مهم تره! اول پولت رو بذار روی لنز و بعد برو دوربین بخر.

5- نور کم

این رو از من داشته باش: در نور بیشتر، دوربین تصاویر شارپ تری خواهد گرفت.

حالا بریم در موردش باهم صحبت کنیم. اول از چشم انسان برات مثال میزنم. چشم های ما اینطوریه که مقدار نور و درصد بینایی ما به صورت خطی نیست! یعنی مثلا برای اینکه مقدار قدرت بینایی ما 50 درصد باشه نیازی نیست که نور محیط هم 50 درصد بشه.

بلکه چون چشم ما انسان ها یه جورایی برای دیدن در محیط های تاریک طراحی شده، ما مثلا با مقدار نور 20 درصد میتونیم قدرت بینایی 50 درصد رو داشته باشیم.

توی این مقاله من از اعداد غیر دقیق استفاده کردم. اما این اعداد محاسبه شده و میتونی اون ها رو با گوگل کردن به دست بیاری.

حالا میریم سراغ دوربین. دوربین ها بر خلاف چشم های ما، به صورت خطی و linear دنیا رو میبینن. یعنی اگر بخوایم قدرت دید دوربین 50 درصد باشه باید نور محیط رو هم 50 درصد بکنیم.

حالا پس متوجه میشیم که چرا دوربین ها توی محیط های تاریک عکس های خلیی شارپ و خوبی نمیگیرن. حتی با وجود رعایت کردن همه چیز، باز هم عکس هایی در شب میگیریم از نظر شارپنس به پای عکس هایی که در نور زیاد میگیریم نمیرسه.

پس اگر عکس هایی که میگیری به اندازه کافی شارپ نیست شاید به اندازه کافی از نور استفاده نمیکنی. البته تم بعضی از تصاویر کاملا دارک هست و اصلا منظور من این نیست همه چیز رو به زور باید نورانی کنیم!

6- شارپنس نرم افزاری هست

این رو هم بارها از من شنیدی که بخش عمده ای از شارپنس عکس ها، به صورت نرم افزاری هست و ما باید بعدا توی ادیت، اسلاید شارپنس رو زیاد کنیم تا عکس شارپ بشه.

این حرف من برای زمانی صادق هست که ما در حال عکاسی با فرمت RAW هستیم. چون در فرمت خام، دوربین خودش پردازشی روی تصویر انجام نمیده و عینا دیتاهای دریافتی از سنسور رو روی کارت حافظه ذخیره میکنه.

پس زمانی که با فرمت خام عکاسی کردی، حتما شارپ کردن تصویر رو به خاطر داشته باش و انجامش بده.

اما زمانی که با فرمت های فشرده شده ای مثل Jpeg داریم عکاسی میکنیم، خود دوربین بعد از گرفتن عکس، بلافاصله روی اون یک پردازش اولیه انجام میده و عکس رو قابل Deliver کردن میکنه.

یکی از این پردازش ها، اضافه کردن شارپنس به عکس هست. پس زمانی که مثلا با دوربین موبایل عکاسی میکنیم، نیازی نیست که بعدا عکس رو شارپ تر کنیم؛ چون خود دوربین از قبل زحمت این کار رو کشیده.

7- عوامل محیطی

فرض کن داری توی مه عکاسی میکنی. یا مثلا رفتی کویر و داری در طوفان شن عکس میگیری؛ یا اصلا چرا راه دوربین برم؟ داری توی هوای آلوده شهری که درش هستی عکاسی میکنی؛ آیا میتونی انتظار داشته باشی تصاویر به شدت شارپ و شفافی رو ثبت کنی؟

نه ! عوامل محیطی هم به شدت روی شارپنس تصاویر موثر هستن. اگر تمام نکات بالا رو رعایت کردی و بازهم عکس هات شارپ نبود بد نیست یه نگاهی به محیطی که داری توی عکاسی میکنی بندازی. شاید مشکل از محیطه.

8- تمیز نبودن لنز

البته این نکته شاید اینقدر ها هم مهم نباشه و من فقط دارم جو الکی میدم! اما بد نیست به تمیز بودن لنزت هم نگاهی بندازی.

ببین منظور من از تمیز بودن لنز این نیست که مثلا دو تا دونه غبار روی لنز نشسته بود و تو فکر کنی که شارپ نبود تصویر برای همینه ! نه. منظورم زمان هایی هست که لنز به شدت کثیفه. مثلا کاملا چرب شده.

البته عکاسی که لنزش در این حد چرب باشه معلوم نیست داره با دوربین خودش چکار میکنه 🙂 ولی به این نکته هم نیم نگاهی داشته باش.

جمع بندی

توی این مقاله در مورد عواملی که ممکنه باعث کم شدن شارپنس تصویر بشه صحبت کردم. اگر عکس هایی که میگیری به اندازه کافی شارپ نیست، به موارد این نوشته، توجه کن.

سوالات متداول

چند دلیل برای شارپ نبودن عکس های ما وجود داره؟

• من توی این مقاله 8 دلیل عمده رو توضیح دادم که باعث میشه عکس ما شما شارپ نباشه. البته ممکنه دلایل بیشتری هم وجود داشته باشه اما اینها دلایل عمدا و اصلی هستن

چگونه عکس شارپ بگیرم؟

• فقط کافیه که اولا درست عکاسی کنیم؛ و در ثانی از عواملی که باعث غیر شارپ شدن تصویر میشه اجتناب کنیم. احتمالا عکس شارپ و شفافی رو خواهیم داشت.

آیا هر چقدر عکس شارپ تر باشه بهتره؟

• خیر؛ شارپنس تصویر هم دقیقا مثل سایر فاکتورها، حد مشخصی داره. کمتر و یا بیشتر از مقدار استاندارد نه تنها به زیبایی عکس کمک نمیکنه بلکه اون رو خراب هم خواهد کرد.

چرا تصاویر RAW شارپ نیست؟

• چون عکس های خام در واقع همون دیتاهایی هست که سنسور بدون هیچ تغییر و پردازشی روی کارت حافظه ذخیره میکنه. یکی از فاکتورهایی که هر دوربین بلافاصله روی عکس ها پردازش میکنه همون شارپنس هست. پس عکسی که با فرمت خام گرفته شده باشه فاقد پردازش برای شارپنس هست و بعدا باید توی نرم افزار توسط خود ما شارپ بشه.