در اپیزود 25 پادکست صادکست، محمدرضا صادقی (رضاصاد) با مخاطبان خود درباره عکاسی سیاه و سفید به گفتگو می‌نشیند. او با نگاهی متفاوت و عمیق، به بررسی این سبک عکاسی پرداخته و فراتر از حرف‌های تکراری و کلیشه‌ای، دیدگاه‌های تازه‌ای را مطرح می‌کند.

عکاسی سیاه و سفید: ماجراجویی در دنیای تک‌رنگ

رضاصاد در ابتدای سخنان خود، عکاسی سیاه و سفید را نه صرفاً یک تکنیک یا افکت، بلکه یک ماجراجویی می‌داند. او این سبک عکاسی را سفری به درون دنیای فرم‌ها، تکسچرها (بافت‌ها)، سایه‌ها و نورها می‌خواند. با حذف رنگ‌ها، گویی نقابی از مقابل چشمان برداشته می‌شود و دیگر شلوغی رنگ‌ها حواس را پرت نمی‌کند. اینجاست که می‌توان به جای تمرکز بر رنگ‌ها، بر چیزهایی متمرکز شد که واقعاً اهمیت دارند. رقص نور روی سطوح، چگونگی شکل‌دهی سایه‌ها به حجم‌ها، و تأثیر خطوط ساده در ترکیب‌بندی، همگی عناصری هستند که در عکاسی سیاه و سفید برجسته‌تر می‌شوند.

رضاصاد تاکید می‌کند که وقتی رنگ را حذف می کنیم نقاب آزاردهنده ای از جلوی چشم برداشته می شود. او معتقد است که عکاسی سیاه و سفید یک زبان است و می تواند پیچیده تر از زبان رنگ ها حرف بزند. این زبان می تواند روح لحظه یا اسنس آن را به تصویر بکشد. وی تاکید می‌کند که او در عین حال که عاشق رنگ است، معتقد است که در عکاسی سیاه و سفید، رنگ یک عنصر مزاحم است که مانع از دیدن عناصر مهم تر می‌شود.

اولین مواجهه با جادوی سیاه و سفید

رضاصاد به اولین تجربه خود با عکاسی سیاه و سفید اشاره می‌کند. او می‌گوید که با دیدن عکسی از ویوین مایر، عکاس خیابانی اهل شیکاگو، متوجه شد که سیاه و سفید فقط یک افکت نیست، بلکه یک زبان است. ویوین مایر، که پرستار بچه بود و در اوقات فراغت خود به عکاسی خیابانی می‌پرداخت، با خلق شاهکارهای سیاه و سفید، نگاه رضاصاد را به این سبک عکاسی تغییر داد. رضاصاد می گوید او در آن عکس حس کرد که سیاه و سفید تنها یک فرمت نیست بلکه یک لنگویج است. زبانی که می تواند حرف های پیچیده تری نسبت به رنگ ها بزند. زبانی که می تواند روح یک لحظه را یا اسنس آن را به تصویر بکشد.

او در این باره اضافه می‌کند که در عکاسی سیاه و سفید، ما یک برداشت شخصی از دنیای رنگی می‌کنیم. ما با از بین بردن رنگ‌ها، برداشت خود را از دنیای واقعی بازسازی می‌کنیم. این بازسازی، بر اساس سلیقه و دیدگاه شخصی ما انجام می‌شود و یک تفسیر منحصر به فرد از واقعیت ارائه می‌دهد. عکاسی سیاه و سفید یک نوع انتزاع از واقعیت است و عکاس در این حالت یک دید شخصی و نگاه خود را به جهان به نمایش می گذارد.

سیاه و سفید: فراتر از یک فیلتر ساده

رضاصاد در ادامه صحبت‌های خود، به باورهای غلط رایج درباره عکاسی سیاه و سفید اشاره می‌کند. یکی از این باورها این است که سیاه و سفید صرفاً یک فیلتر یا افکت ساده است که می‌توان آن را در فتوشاپ یا لایت‌روم اعمال کرد. رضاصاد با این دیدگاه مخالف است و معتقد است که عکاسی سیاه و سفید یک روش دیدن است، یک شیوه تربیت کردن چشم و مغز. وقتی دوربین روی حالت سیاه و سفید قرار می‌گیرد، عکاس مجبور می‌شود به جای رنگ‌ها، به نور، سایه، بافت و فرم توجه کند.

او در این باره توضیح می‌دهد که عکاسی سیاه و سفید یک نوع روش دیدن و تربیت کردن چشم است و وقتی که دوربین روی حالت سیاه و سفید تنظیم می شود عکاس مجبور می شود تا به جای رنگ ها روی نور و سایه و بافت متمرکز شود. او برای اینکه این موضوع را بیشتر توضیح دهد اینگونه ادامه می دهد که گرچه که او خود دوره آموزش کالر گريدینگ و روانشناسی رنگ را ارائه می دهد اما بر این باور است که عکاسی سیاه و سفید نیز دارای جایگاه و ارزش خاص خود است. وی می گوید وقتی ما رنگ را حذف می کنیم در حقیقت یک پرده آزاردهنده از جلوی چشممان کنار می رود و در این حالت ما می توانیم به رقص نور روی سطوح توجه کنیم و اینکه چطور سایه ها حجم ها را شکل می دهند.

سیاه و سفید: بازسازی واقعیت

رضاصاد در ادامه مقایسه‌ای بین عکاسی رنگی و سیاه و سفید انجام می‌دهد. او می‌گوید که در عکاسی رنگی، هدف معمولاً ثبت واقعیت تا حد ممکن است. عکاس تلاش می‌کند رنگ‌ها را همان‌طور که می‌بیند ثبت کند یا اگر به تغییر رنگ‌ها علاقه دارد، باز هم محدودیت‌هایی دارد. اما در عکاسی سیاه و سفید، عکاس واقعیت را بازسازی می‌کند. او با حذف رنگ‌ها، یک برداشت شخصی از واقعیت ارائه می‌دهد. به این ترتیب، عکاسی سیاه و سفید به نوعی بازتولید واقعیت با دیدگاه فردی تبدیل می‌شود. رضاصاد معتقد است که عکاسی سیاه و سفید به نوعی یک انتزاع از واقعیت است و عکاس می تواند تفسیر خود را از جهان به نمایش بگذارد.

وی بیان می کند که در عکاسی سیاه و سفید عکاس برداشت شخصی خود را از جهان به نمایش می گذارد و تفسیر منحصر به فردی از آن ارائه می دهد و می توان اینگونه بیان کرد که عکاس یک جور برداشت شخصی از دنیای رنگی دارد. او تاکید می کند که عکاسی سیاه و سفید برداشت شخصی عکاس از جهان را بازسازی می کند و این بازسازی بر اساس سلیقه شخصی عکاس صورت می گیرد و در نهایت منجر به ارائه یک تفسیر منحصر به فرد از واقعیت می شود.

سیاه و سفید: رهایی از محدودیت رنگ

رضاصاد معتقد است که عکاسی سیاه و سفید، عکاس را از محدودیت‌های رنگ رها می‌کند و او را قادر می‌سازد تا بر عناصر مهم‌تری مانند نور، سایه، فرم و بافت تمرکز کند. او در این باره می گوید که سیاه و سفید به نوعی برداشت شخصی عکاس از جهان را بازسازی می کند و این بازسازی بر اساس سلیقه شخصی عکاس صورت می گیرد. همچنین او معتقد است در عکاسی سیاه و سفید می توان یک جور تفسیر شخصی از آن چیزی که در حالت واقعی هست را به تصویر کشید و می تواند خیلی جذاب باشد و اینجاست که عکس تبدیل به یک اثر هنری می شود.
رضاصاد می گوید یکی از باورهای غلط در مورد عکاسی سیاه و سفید این است که این نوع عکاسی فقط یک فیلتر یا افکت ساده است که در برنامه های ویرایش عکس می توان اعمال کرد. اما او می گوید که سیاه و سفید یک شیوه دیدن و تربیت کردن چشم است و عکاس در حالت سیاه و سفید مجبور می شود تا به جای رنگ ها به نور و بافت و حجم توجه کند.

سیاه و سفید: زبانی برای احساسات

رضاصاد عکاسی سیاه و سفید را نه فقط یک ابزار، بلکه یک زبان می‌داند. او معتقد است که این زبان می‌تواند احساسات و نظرات شخصی عکاس را به مخاطب منتقل کند. عکاس با استفاده از سیاه و سفید، می‌تواند داستانی را تعریف کند که فقط از نگاه او قابل‌رؤیت است.
وی می گوید سیاه و سفید باعث می شود به نور توجه بیشتری بکنیم. وقتی رنگ را حذف می کنیم نور تبدیل می شود به چیزی که باید باشد و آن هم نقش اصلی و نقش اول داستان ماست. نور در عکاسی سیاه و سفید نقش پر رنگ تری دارد و یک نوع حس شاعرانه و جادویی را به عکس می دهد.

مزایای سیاه و سفید: ریتوش و پردازش بازتر

رضاصاد یکی دیگر از مزایای عکاسی سیاه و سفید را باز بودن دست عکاس در پردازش تصویر می‌داند. در عکاسی رنگی، عکاس محدودیت‌هایی برای تغییر رنگ‌ها دارد، اما در سیاه و سفید، می‌تواند سایه‌ها را عمیق‌تر یا محوتر کند، کنتراست را بیشتر یا کمتر کند، و هیچ محدودیتی در پردازش تصویر ندارد. به این ترتیب، عکاس یک نسخه کاملاً شخصی از دنیای واقعی خود را خلق می‌کند. او می گوید در عکاسی سیاه و سفید شما می توانید سایه ها را عمیق تر و کنتراست و تضادها را بیشتر و یا حتی کمتر کنید و هیچ محدودیتی در پردازش تصاویر ندارید. در این حالت عکاس یک نسخه کاملاً شخصی از دنیای واقعی خود را می سازد. اینگونه است که سیاه و سفید دنیای موازی زمین را برای عکاس خلق می کند.

سیاه و سفید: تمرکز بر ترکیب‌بندی

رضاصاد تاکید می‌کند که در عکاسی سیاه و سفید، ترکیب‌بندی و کادربندی بیشتر به چشم می‌آیند. وقتی رنگ‌ها حذف می‌شوند، چیدمان سوژه‌ها و آبجکت‌ها در کادر و رابطه بین آن‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. به این ترتیب، عکاس مجبور می‌شود به ترکیب‌بندی خود دقت بیشتری کند.
او بیان می کند که در عکاسی سیاه و سفید چیدمان سوژه ها و آبجکت ها در کادر و رابطه آنها با هم اهمیت زیادی پیدا می کند و اینجا نقش خلاقیت شما 100 برابر پر رنگ تر می شود. رضاصاد توصیه می کند کسانی که می خواهند تمرین عکاسی کنند یک مدت رنگ ها را کنار بگذارند تا بتوانند به ترکیب بندی های عکس های خود بیشتر اهمیت بدهند.

نور در عکاسی سیاه و سفید

رضاصاد در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به اهمیت نور در عکاسی سیاه و سفید اشاره می‌کند. او می‌گوید که وقتی رنگ حذف می‌شود، نور تبدیل به نقش اول داستان می‌شود. چگونگی بازتاب نور از یک سطح، چگونگی احاطه کردن یک شیء، و چگونگی ایجاد سایه‌ها، همگی عناصری هستند که در عکاسی سیاه و سفید برجسته‌تر می‌شوند.
او می گوید عکاسی سیاه و سفید باعث می شود تا شما بیشتر به جزئیات تصویر توجه کنید و به آن چیزی که اغلب در عکاسی رنگی نادیده گرفته می شود.

سیاه و سفید: ابزاری برای بیان احساسات

رضاصاد در پایان صحبت‌های خود، عکاسی سیاه و سفید را فراتر از یک ابزار می‌داند. او این سبک عکاسی را یک زبان می‌خواند که عکاس به کمک آن می‌تواند احساسات و نظرات خود را بیان کند. او توصیه می‌کند که عکاسان با استفاده از این زبان، احساسات و داستان‌های خود را به تصویر بکشند.
وی توصیه می کند که با این زبان حرف بزنید و احساسات خود را بیان کنید و آن استوری و داستانی که در ذهن دارید را به تصویر بکشید. وی توصیه می کند که از عکاسی های کلیشه ای سیاه و سفید که میلیون ها بار نمونه آن را دیده اید دوری کنید و اجازه دهید تا عنصر خلاقیت شما رها شود و عکس های فوق العاده ای خلق کنید.

توصیه هایی در مورد تکنیک های سیاه و سفید

رضاصاد در ادامه، به تکنیک‌های عکاسی سیاه و سفید نیز اشاره می‌کند. او فیلترهای رنگی را به عنوان ابزاری برای ایجاد تأثیرات خاص در عکاسی سیاه و سفید پیشنهاد می‌کند. فیلترهای رنگی، با مسدود کردن برخی از طیف‌های نور، می‌توانند باعث شوند که برخی از قسمت‌های تصویر تیره‌تر یا روشن‌تر به نظر برسند. به عنوان مثال، فیلتر قرمز می‌تواند آسمان آبی را تیره‌تر و گل قرمز را روشن‌تر کند. او همچنین توصیه می‌کند که از نورهای سخت و سایه‌های قوی نیز در عکاسی سیاه و سفید استفاده کنید، چرا که این عناصر می‌توانند به عکس جلوه‌ای خاص و تأثیرگذار ببخشند.

وی بیان می کند که استفاده از فیلترهای رنگی هم می تواند برای عکاسی سیاه و سفید مفید باشد. مثلا فیلتر قرمز می تواند آسمان آبی را تیره تر کند و گل قرمز را روشن تر کند. و یا فیلتر آبی یا سبز می تواند حس و حال خاصی به عکس ببخشد. رضاصاد به این نکته نیز اشاره می کند که کار کردن با فیلترها نیازمند تمرین است و البته ریسک. چرا که وقتی عکس را با فیلتر گرفتید کار تمام است و دیگر نمی توانید به سادگی تغییرات را در آن اعمال کنید.

سیاه و سفید: یک انتخاب آگاهانه

رضاصاد در نهایت تأکید می‌کند که انتخاب بین عکاسی رنگی و سیاه و سفید یک انتخاب آگاهانه است. هر کدام از این سبک‌ها مزایا و محدودیت‌های خود را دارند و عکاس باید بر اساس هدف و دیدگاه خود، سبک مناسب را انتخاب کند. او می‌گوید که عکاسی سیاه و سفید فقط یک ابزار نیست، بلکه یک زبان است که عکاس با استفاده از آن می‌تواند احساسات و نظرات خود را بیان کند. او تاکید می کند که عکاسی سیاه و سفید یک ابزار نیست بلکه یک زبان است و شما با آن می توانید کامنت های خود را با دیگران به اشتراک بگذارید. او در آخر بیان می کند که سعی کنید با این زبان صحبت کنید و آن استوری که در ذهن خود دارید را با این زبان بیان کنید.

محدودیت های عکاسی سیاه و سفید

رضاصاد در پایان این اپیزود، این نکته را متذکر می شود که علی رغم تمام مزایایی که برای عکاسی سیاه و سفید برشمرد، این سبک محدودیت هایی نیز دارد. برای مثال او می گوید که اگر بخواهید از یک گل قرمز عکاسی کنید و یا عکاسی از پوشش گیاهی در فصل پاییز انجام دهید قطعا عکاسی سیاه و سفید دست شما را می بندد. در حقیقت این شمایید که باید تصمیم بگیرید چه زمانی از عکاسی سیاه و سفید و چه زمانی از عکاسی رنگی استفاده کنید.
وی می گوید که انتخاب بین عکاسی رنگی و سیاه و سفید کاملا در دست خودتان است.

نتیجه گیری

اپیزود 25 پادکست صادکست، یک سفر عمیق و متفاوت به دنیای عکاسی سیاه و سفید بود. رضاصاد با نگاهی هنرمندانه و تحلیلی، به بررسی این سبک عکاسی پرداخت و دیدگاه‌های تازه‌ای را به مخاطبان خود ارائه کرد. او با تاکید بر این که عکاسی سیاه و سفید یک زبان است، مخاطبان را تشویق کرد تا با استفاده از این زبان، احساسات و داستان‌های خود را به تصویر بکشند. این اپیزود نشان داد که عکاسی سیاه و سفید فراتر از یک تکنیک ساده است و می‌تواند یک ابزار قدرتمند برای بیان هنری باشد. این اپیزود به خوبی ثابت کرد که عکاسی سیاه و سفید فراتر از یک افکت ساده است و یک شیوه دیدن و بیان است و این اپیزود می تواند جرقه ای در مسیر عکاسی شما باشد.

رضاصاد با بیان اینکه سیاه و سفید یک زبان است و با آن می توان احساسات خود را بیان کرد، مخاطبان را تشویق می کند تا با این زبان صحبت کنند و از کلیشه ها دور شوند و عکس های فوق العاده خلق کنند.