یک خبر عالی برای اهالی پس‌تولید! شرکت Blackmagic Design با آپدیت جدید داوینچی ریزالو (نسخه 20.2)، سرانجام پشتیبانی از کدک ProRes RAW اپل رو به نرم‌افزارش اضافه کرده. این اتفاق به سال‌ها انتظار پایان داد و بسیاری از مشکلات گردش کار رو حل کرد. حالا دیگه لازم نیست برای کار با این فرمت قدرتمند، بین چند نرم‌افزار مختلف جابجا بشیم یا زمان زیادی رو صرف تبدیل فایل‌ها کنیم. این آپدیت رو میشه پایانی بر “جنگ سرد کدک‌ها” دونست.

گرنت پتی، مدیرعامل Blackmagic، اعلام کرده که این اقدام برای جلب رضایت کاربران فعلی و جذب فیلمسازان جدید انجام شده. این به‌روزرسانی نه‌تنها یک امتیاز ویژه برای کاربران فعلی ریزالو به حساب میاد، بلکه درهای این اکوسیستم قدرتمند رو به روی میلیون‌ها فیلمساز دیگه که از دوربین‌های متنوع استفاده می‌کنن هم باز می‌کنه.

در این مقاله می‌خوایم این رویداد مهم رو به طور کامل بررسی کنیم. اول می‌بینیم ProRes RAW دقیقاً چیه و چه تفاوتی با BRAW (فرمت خود بلک‌مجیک) داره. بعد، گردش کار جدید و راحت با این فرمت در ریزالو رو توضیح می‌دیم و سخت‌افزارهای مورد نیاز رو معرفی می‌کنیم. در نهایت هم به بازار ایران می‌پردازیم و می‌بینیم این تحول چطور می‌تونه آینده فیلمسازی و اصلاح رنگ در کشورمون رو تغییر بده.

ProRes RAW چیست؟ نگاهی عمیق به کدک کارآمد اپل

برای درک اهمیت این آپدیت، اول باید با ماهیت ProRes RAW و کاربردهای اون آشنا بشیم.

مبانی ویدیوی RAW

میشه گفت ویدیوی RAW مثل “نگاتیو دیجیتال” عمل می‌کنه. برخلاف فرمت‌های ویدیویی استاندارد که بخشی از اطلاعات تصویر رو موقع ضبط پردازش و فشرده می‌کنن، فرمت RAW تمام اطلاعات سنسور رو به صورت خام و دست‌نخورده ذخیره می‌کنه. این ویژگی در مرحله ادیت و اصلاح رنگ، انعطاف‌پذیری فوق‌العاده‌ای به شما می‌ده. می‌تونین پارامترهایی مثل وایت بالانس، ISO، نور و رنگ‌ها رو بدون افت کیفیت تغییر بدین و جزئیات رو از قسمت‌های خیلی روشن یا خیلی تاریک تصویر بازیابی کنین.

معرفی ProRes RAW

تا قبل از معرفی ProRes RAW توسط اپل، فیلمسازها با یک چالش بزرگ روبرو بودن: انتخاب بین کیفیت بی‌نظیر فرمت‌های RAW غیرفشرده با حجم بسیار بالا و نیاز به پردازش سنگین، یا فرمت‌های کم‌حجم‌تر با کیفیت پایین‌تر. ProRes RAW به عنوان یک راه حل هوشمندانه برای این مشکل ارائه شد. این کدک تمام مزایای کار با فایل RAW رو در یک پکیج با حجم بسیار کمتر و عملکرد روان‌تر هنگام تدوین ارائه می‌ده. به عبارت دیگه، ProRes RAW یک تعادل بهینه بین کیفیت، حجم فایل و سرعت ادیت برقرار می‌کنه.

تفاوت ProRes RAW و ProRes RAW HQ

اپل این فرمت رو در دو سطح کیفی ارائه می‌ده:

• ProRes RAW: نسخه استاندارد که تعادل خوبی بین کیفیت بالا و حجم فایل مناسب داره.
• ProRes RAW HQ (High Quality): این نسخه فشرده‌سازی کمتری داره و در نتیجه کیفیت و جزئیات بیشتری رو حفظ می‌کنه، اما حجم فایل‌های اون هم بیشتره. انتخاب بین این دو به نیاز پروژه و ظرفیت ذخیره‌سازی شما بستگی داره.

جالبه بدونین که اپل این کدک رو با همکاری نزدیک شرکت Atomos (سازنده مطرح رکوردرهای اکسترنال) توسعه داده و همین موضوع یکی از دلایل پیچیدگی‌های مربوط به لایسنس و تاخیر در پشتیبانی اون توسط نرم‌افزارهای رقیب بود.

بخش ۳: رقابت کدک‌ها: ProRes RAW در برابر Blackmagic RAW (BRAW)

حالا که ProRes RAW وارد داوینچی ریزالو شده، رقابتش با BRAW (فرمت اختصاصی بلک‌مجیک) وارد مرحله جدیدی شده. این فقط یک مقایسه فنی نیست، بلکه تقابل دو دیدگاه متفاوت در پردازش تصویره. شناخت تفاوت‌های این دو به ما کمک می‌کنه تا برای پروژه‌هامون انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشیم.

فلسفه پردازش

تفاوت اصلی این دو کدک در زمان و مکان تبدیل داده‌های خام سنسور به تصویر رنگی (فرآیندی به نام Debayering) هست.

• ProRes RAW: این فرمت به صورت “خامِ واقعی” عمل می‌کنه. یعنی تقریباً هیچ پردازشی در دوربین یا رکوردر انجام نمی‌شه و تمام تصمیم‌گیری‌ها به مرحله اصلاح رنگ و کالریست سپرده می‌شه. اینطوری کالریست کنترل کاملی روی تمام جنبه‌های تصویر، از جمله نویز، داره.
• BRAW: این فرمت از یک رویکرد هوشمندانه‌تر استفاده می‌کنه. بخشی از فرآیند پردازش رو در خود دوربین انجام می‌ده تا فایل‌ها سبک‌تر بشن و موقع ادیت، حتی روی سیستم‌های ضعیف‌تر هم عملکرد روانی داشته باشن. البته این راحتی، به قیمت از دست دادن بخشی از اون کنترل مطلق تمام می‌شه.

این تفاوت از استراتژی تجاری Blackmagic نشأت می‌گیره. اون‌ها ریزالو رو به عنوان دروازه‌ای برای ورود کاربران به اکوسیستم سخت‌افزاری خودشون می‌بینن. اما با افزایش محبوبیت ProRes RAW روی دوربین‌های مختلف، عدم پشتیبانی ریزالو از اون به یک نقطه ضعف بزرگ تبدیل شده بود.

حجم فایل و فشرده‌سازی

• BRAW: یکی از بزرگترین مزیت‌های BRAW، حجم فایل بسیار بهینه اونه. گزینه‌های متنوعی برای کنترل فشرده‌سازی به کاربر می‌ده و برای پروژه‌های طولانی یا با بودجه محدود عالیه.
• ProRes RAW: با اینکه از فرمت‌های RAW قدیمی خیلی بهینه‌تره، اما معمولاً حجم فایل‌های اون از BRAW بیشتره.

انعطاف‌پذیری و کنترل در تدوین

• BRAW: به خاطر یکپارچگی کامل با ریزالو، کنترل دقیقی روی تمام تنظیمات دوربین مثل ISO و وایت بالانس به شما می‌ده.
• ProRes RAW: قبلاً کنترل کاملش بیشتر در Final Cut Pro ممکن بود، اما حالا با آپدیت جدید ریزالو، می‌تونین نور (Exposure) و تبدیل‌های رنگی رو به خوبی کنترل کنین. هرچند کنترل وایت بالانس ممکنه به روانی BRAW نباشه.

دوربین‌ها و سازگاری

• ProRes RAW: این کدک رو به درستی “متحدکننده بزرگ” می‌نامند. چون بیش از ۷۰ مدل دوربین از برندهای مختلفی مثل سونی، کانن، نیکون و… (با کمک رکوردر Atomos) از اون پشتیبانی می‌کنن. این یعنی آزادی عمل کامل در انتخاب دوربین.
• BRAW: عمدتاً به دوربین‌های خود شرکت Blackmagic محدود می‌شه. این موضوع هم مزیت (یکپارچگی کامل) و هم عیب (محدودیت در انتخاب) محسوب می‌شه.

گردش کار جدید: کار با ProRes RAW در ریزالو 20.2

این آپدیت جدید، فرآیندهای پیچیده و پرهزینه قبلی رو حذف کرده و کار رو فوق‌العاده ساده کرده.

گردش کار در گذشته (قبل از نسخه 20.2)

قبلاً برای کار با فایل‌های ProRes RAW در ریزالو، باید اونها رو با نرم‌افزارهای جانبی به فرمت دیگه‌ای تبدیل می‌کردیم. این فرآیند هم زمان‌بر بود، هم به فضای ذخیره‌سازی دوبرابری نیاز داشت و هم اغلب هزینه اضافی داشت.

گردش کار یکپارچه جدید (با نسخه 20.2)

حالا تمام این مراحل اضافی حذف شدن. گردش کار جدید به این صورته:

1. وارد کردن مستقیم: فایل‌های ProRes RAW رو مثل هر فایل دیگه‌ای به صورت مستقیم وارد نرم‌افزار می‌کنین. بدون نیاز به هیچ تبدیلی! پخش فایل‌ها هم در تایم‌لاین بسیار روانه.
2. پنل Camera RAW: نقطه قوت اصلی همینجاست. در صفحه Color، با انتخاب یک کلیپ ProRes RAW، پنل Camera RAW با تنظیمات اختصاصی اون فعال می‌شه.

تنظیمات کلیدی در پنل Camera RAW:

• RAW to Log Conversion: این مهم‌ترین بخش کاره. اینجا باید پروفایل رنگی (Log) دوربینی که باهاش فیلمبرداری کردین رو انتخاب کنین (مثلاً Sony S-Log3). این کار بهترین نقطه شروع رو برای اصلاح رنگ فراهم می‌کنه.
• Exposure: با این اسلایدر می‌تونین نور تصویر رو با دقت بالا تنظیم کنین، عملکردی شبیه به تغییر ISO در دوربین.
• Highlight Recovery: با فعال کردن این گزینه، ریزالو جزئیات از دست رفته در بخش‌های خیلی روشن تصویر رو بازیابی می‌کنه که ابزار بسیار قدرتمندیه.

مدیریت رنگ

برای اصلاح رنگ دو راه اصلی پیش روی شماست:

• روش دستی: بعد از تنظیمات اولیه، خودتون با ابزارهایی مثل Color Space Transform (CST) یا LUT، تصویر رو به فضای رنگی نهایی (مثلاً Rec.709) تبدیل می‌کنین. این روش کنترل کامل رو در اختیار شما قرار می‌ده.
• روش خودکار ریزالو (RCM): در تنظیمات پروژه، گزینه DaVinci YRGB Color Managed رو فعال می‌کنین تا خود نرم‌افزار به صورت هوشمند تمام تبدیل‌های رنگی لازم رو انجام بده. این روش فرآیند رو ساده‌تر می‌کنه.

اکوسیستم سخت‌افزاری مورد نیاز

برای استفاده از گردش کار ProRes RAW، به یک زنجیره هماهنگ از سخت‌افزارها نیاز داریم.

نقش کلیدی رکوردرهای اکسترنال

بیشتر دوربین‌های حرفه‌ای بازار، قابلیت ضبط داخلی ProRes RAW رو ندارن. اون‌ها سیگنال خام سنسور رو از طریق خروجی HDMI یا SDI ارسال می‌کنن. اینجاست که رکوردر-مانیتورهای اکسترنال اهمیت پیدا می‌کنن. این دستگاه‌ها سیگنال خام رو دریافت، به ProRes RAW تبدیل و روی حافظه‌های پرسرعت ذخیره می‌کنن. شرکت Atomos که همکار اصلی اپل در توسعه این فرمت بوده، بازیگر اصلی این حوزه محسوب می‌شه.

نگاهی به رکوردرهای سری Atomos Ninja

سری Ninja از Atomos محبوب‌ترین گزینه برای ضبط ProRes RAW به حساب میاد. در ادامه سه مدل اصلی اون رو مقایسه می‌کنیم:

جدول ۱: مقایسه رکوردرهای Atomos Ninja

| ویژگی | Atomos Ninja | Atomos Ninja Ultra | Atomos Ninja TX |

| قیمت (حدودی) | $599 | $799 | $999 |

| نهایت رزولوشن | 6K | 8K | 8K |

| ورودی/خروجی | HDMI | HDMI | HDMI + SDI |

| قابلیت‌های ابری | با ماژول جداگانه | با ماژول جداگانه | داخلی |

| مناسب برای | فیلمسازان مستقل | کاربران حرفه‌ای 8K | پروژه‌های سینمایی |

این جدول نشون می‌ده که یک فیلمساز مستقل با دوربینی که خروجی 6K داره، می‌تونه با خرید مدل پایه Ninja، یک گردش کار کاملاً حرفه‌ای رو تجربه کنه.

دوربین‌های سازگار (محبوب در بازار ایران)

لیست دوربین‌هایی که خروجی RAW ارائه می‌دن هر روز در حال افزایشه. در اینجا به چند مدل محبوب در بازار ایران اشاره می‌کنیم:

• Sony: سری a7S III, a7 IV, FX3, FX6
• Canon: سری R5, R5 C
• Nikon: سری Z8, Z9
• Panasonic: سری S5II, GH6
• Fujifilm: سری X-H2S

حتی گوشی‌های هوشمند پرچمدار جدید مثل آیفون ۱۷ پرو هم این قابلیت رو پیدا کردن که مرز بین فیلمسازی حرفه‌ای و موبایلی رو کمرنگ‌تر می‌کنه.

تحلیل بازار: تاثیر این آپدیت بر صنعت فیلمسازی ایران

این تحول فنی، می‌تونه پیامدهای اقتصادی و خلاقانه مهمی برای جامعه فیلمسازی ایران داشته باشه.

فراگیر شدن گردش کار RAW

تا به امروز، دستیابی به یک گردش کار RAW با کیفیت سینمایی، اغلب به معنی استفاده از دوربین‌های بسیار گران‌قیمت مثل ARRI یا RED بود. فرمت BRAW این مسیر رو کمی هموارتر کرد، اما کاربر رو به اکوسیستم دوربین‌های Blackmagic محدود می‌کرد.

حالا شرایط کاملاً تغییر کرده. یک فیلمساز ایرانی می‌تونه با ترکیب یک دوربین میرورلس با قیمت مناسب و یک رکوردر Atomos، به کیفیت 12-bit RAW دست پیدا کنه و فایل‌هاش رو در بهترین نرم‌افزار اصلاح رنگ دنیا، با هزینه کم یا حتی رایگان، پردازش کنه. این اتفاق، سد مالی برای دستیابی به “ظاهر سینمایی” رو تا حد زیادی از بین می‌بره و به فیلمسازان مستقل ایرانی قدرت رقابت در سطح جهانی رو می‌ده.

تاثیر روی انتخاب و اجاره تجهیزات

این آپدیت مستقیماً روی تصمیم‌گیری برای خرید و اجاره تجهیزات تاثیر می‌ذاره. دیگه برای داشتن یک گردش کار RAW یکپارچه با ریزالو، اجباری به استفاده از دوربین‌های Blackmagic نیست. این موضوع قدرت رقابت برندهایی مثل سونی و کانن رو در بازار حرفه‌ای ایران بیشتر می‌کنه. پیش‌بینی می‌شه تقاضا برای اجاره پکیج‌های ترکیبی “دوربین میرورلس + رکوردر Atomos” در شرکت‌های تجهیزاتی افزایش پیدا کنه.

ارتقای کیفیت و خلاقیت در اصلاح رنگ

کالریست‌ها و تدوینگران ایرانی حالا می‌تونن بدون فرآیندهای دست‌وپاگیر تبدیل فرمت، به داده‌های خام سنسور دسترسی مستقیم داشته باشن. این یعنی کنترل بی‌نظیر روی رنگ، کنتراست و بافت تصویر. در نتیجه، فضا برای خلاقیت بیشتر و خلق استایل‌های بصری منحصربه‌فرد باز می‌شه و سطح کیفی پروژه‌های تبلیغاتی، موزیک ویدیوها و فیلم‌ها در ایران می‌تونه یک گام بزرگ به سمت استانداردهای جهانی برداره.

چالش‌ها

البته این گردش کار جدید چالش‌هایی هم به همراه داره:

• نیاز به سیستم قوی: کار با فایل‌های RAW، حتی از نوع فشرده، نیازمند کامپیوترهای قدرتمند، به ویژه با کارت گرافیک (GPU) مدرن و رم بالا هست.
• مدیریت ذخیره‌سازی: حجم فایل‌های ProRes RAW به طور کلی زیاده و نیاز به سرمایه‌گذاری برای خرید حافظه‌های SSD پرسرعت و با ظرفیت بالا داره.

آینده داوینچی ریزالو: یکه‌تاز میدان پس‌تولید؟

پشتیبانی از ProRes RAW، جایگاه داوینچی ریزالو رو در دنیای رقابتی نرم‌افزارهای تدوین، بسیار محکم‌تر از قبل می‌کنه.

وضعیت رقابتی

تا پیش از این، یکی از آخرین دلایل منطقی برای ترجیح دادن Adobe Premiere به ریزالو، همین پشتیبانی از ProRes RAW بود. حالا که این مزیت هم از بین رفته، ریزالو می‌تونه به انتخاب اول بسیاری از حرفه‌ای‌ها تبدیل بشه. در حالی که Final Cut Pro به اکوسیستم اپل محدوده و Premiere مدل اشتراکی داره، ریزالو با ارائه یک پلتفرم چندسکویی و یک مدل تجاری بسیار جذاب، گزینه‌ای قدرتمند و در دسترسه.

مزیت اکوسیستم یکپارچه ریزالو

بزرگترین نقطه قوت ریزالو، ماهیت “همه‌کاره” (All-in-One) اونه. این نرم‌افزار تدوین، اصلاح رنگ، جلوه‌های ویژه و صدا رو در یک محیط یکپارچه ارائه می‌ده. اضافه شدن پشتیبانی از یک کدک استاندارد مثل ProRes RAW، این مزیت رو بیش از پیش برجسته می‌کنه.

مدل تجاری جذاب

مقایسه مدل تجاری Blackmagic با رقبا، به ویژه در بازاری مثل ایران، بسیار مهمه. در حالی که ادوبی کاربران رو ملزم به پرداخت اشتراک ماهانه می‌کنه، نسخه پولی ریزالو با پرداخت یکباره هزینه ۲۹۵ دلاری قابل خریده و تمام آپدیت‌های آینده اون هم رایگان خواهد بود. این مدل برای فریلنسرها و استودیوهای کوچک، یک سرمایه‌گذاری بسیار به‌صرفه‌تره.

نتیجه‌گیری و چند توصیه کاربردی برای فیلمسازان ایرانی

پشتیبانی ریزالو از ProRes RAW صرفاً یک آپدیت نرم‌افزاری نیست؛ یک رویداد مهمه که موانع فنی و اقتصادی رو برای رسیدن به کیفیت سینمایی از میان برمی‌داره و این فرصت رو در اختیار طیف وسیعی از فیلمسازان و هنرمندان ایرانی قرار می‌ده.

چند توصیه کاربردی

• برای فیلمسازان و مدیران فیلمبرداری: موقع انتخاب دوربین، حتماً قابلیت خروجی RAW در دوربین‌های میرورلس برندهای مختلف رو به عنوان یک فاکتور کلیدی در نظر بگیرین و بودجه‌ای هم برای خرید یا اجاره رکوردر Atomos اختصاص بدین.
• برای کالریست‌ها و تدوینگران: الان بهترین زمان برای یادگیری عمیق این گردش کار جدید در داوینچی ریزالو هست. روی ارتقای سیستم‌های سخت‌افزاری خودتون، به ویژه کارت گرافیک و سیستم‌های ذخیره‌سازی، سرمایه‌گذاری کنین.
• برای مراکز آموزشی: نیاز به آموزش تخصصی در این زمینه کاملاً احساس می‌شه. برگزاری ورکشاپ‌ها و دوره‌های آموزشی متمرکز بر این موضوع برای ارتقای سطح دانش فنی جامعه فیلمسازی بسیار ضروریه.

نگاه به آینده

این تحول می‌تونه آغازگر دوره جدیدی از خلاقیت و رقابت کیفی در صنعت تصویر ایران باشه. با برداشته شدن موانع، هنرمندان ایرانی ابزارهای قدرتمندتری برای روایت داستان‌هایشان با یک زبان بصری غنی‌تر و تاثیرگذارتر در اختیار خواهند داشت. حالا بیش از هر زمان دیگری، کیفیت فنی یک محدودیت نیست، بلکه بستری برای شکوفایی خلاقیته.